شمارش معکوس برای فروپاشی دلار/ دلارزدایی به اقتصاد‌های در حال توسعه رسید
تاریخ انتشار: ۱۶ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۸۳۹۶۳۰
تغییر به سمت پویایی قدرت جهانی در حال شتاب است و احتمالاً ادامه خواهد داشت؛ اما به نظر می‌رسد چنین رویکردی علاوه بر اقتصاد‌های توسعه یافته، هدف و آرمان اقتصاد‌های فقیر و کمتر توسعه یافته نیز شده است.
گروه بین الملل بازارنیوز- سیدمهدی میرحسینی؛ پس از درگیری روسیه و اوکراین، جهان تغییرات قابل توجهی را در زمینه‌های اقتصادی، ژئوپلیتیکی و فرهنگی تجربه کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در واقع، ریشه‌ی اقدامات ضد سرمایه داری امروز در چنین جوامعی، قطعاً در گذشته‌ی تحولات سیاسی و اقتصادی جهانی و منطقه‌ای آنها، قابل جستجو و یافتن است؛ بنابراین تبیین چگونگی خلق و جوانه زدنی چنین پارادایم فکری عمیقی در اقصی نقاط جهان و خواست آشکار و پنهان کشور‌های در حال توسعه در مسیر تلاش برای کاهش قدرت اقتصاد دلاری با محوریت ایالات متحده، می‌تواند نقشه راه حرکت به سوی مناسبات آتی تجاری جهان را روشن‌تر سازد.
پویش جهانی دلارزدایی، کی و چگونه به اقتصاد‌های در حال توسعه رسید؟
جهان برای نظام چندقطبی اقتصادی- ارزی آماده می‌شود. این جمله ای است که مکرراً در سال‌های اخیر توسط دشمنان قسم خورده ارز مرجع ذخیره جهانی یعنی دلار ایالات متحده، تکرار شده است. در ابتدای آغاز دهه جدید هزاره سوم، یعنی در اوایل سال ۲۰۱۳، زمزمه های لشگرکشی در مقابل قدرت مطلق اقتصادی جهان از سمت جغرافیای آسیای جنوب شرقی به گوش می‌رسید.
چین که عزم خود را برای مقابله غیرمستقیم با ایالات متحده جزم کرده بود، به سرعت اقدام به تشکیل اتحادیه‌های پولی دو یا چندجانبه با اقتصاد‌های در حال توسعه کرد. حاکمیت اقتصادی چین به خوبی می‌دانست که اگر بتواند با حفظ روابط ظاهری مسالمت آمیز تجاری-سیاسی با آمریکا، در پشت پرده، به فکر توسعه یوآن باشد، این واحد پولی همچون موریانه‌ای خستگی ناپذیر، هژمونی غیرقابل شکست تجارت دلار محور ایالات متحده را تجزیه خواهد کرد.
بیش از ۴۷ پیمان پولی و بیش از ۳۴ خط سوآپ مبادله دو جانبه مبتنی بر یوآن، با تمرکز بیشتر بر دلارزدایی در اقتصاد‌های توسعه یافته و با نگاهی بلندمدت به همکاری‌های مبتنی بر ارز‌های ملی با اقتصاد‌های فقیر و در حال توسعه، حاصل تلاش‌های ۵ ساله چین تا سال ۲۰۱۸ در مسیر مبارزه با قدرت اقتصادی دلار بوده است.
در سال‌های آتی، تلاش‌های ضد دلاری چین دیگر مختص اقتصاد‌های پیشرفته و ثروتمند نبود. در واقع به دلیل تحرکات جامع و فراگیر چین، همین الگوی بهینه‌ی دلارزدایی که توسط اقتصاد‌های توسعه یافته‌ای همچون کشور‌های منطقه یورو، دنبال می‌شد، با شتاب بیشتر، به کشور‌های فقیر و در حال توسعه رسید و پس از مدتی روسیه نیز به همراهی چین پیوست و وارد این کارزار جهانی شد.
تبلور چنین اتمسفری، توافقنامه‌ی نانوشته‌ی مشترک چین و روسیه از اواخر سال ۲۰۱۷ بود که در راستای برنامه ریزی مدون کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای عبور بی بازگشت از اقتصاد دلارمحور و فروپاشی نظام مالی و تجاری ایالات متحده، با به مشارکت وا داشتن همه جانبه‌ی کشور‌های کمتر توسعه، آغاز شد و علاوه بر تحرکات مفرد چین، مشارکت روسیه و چین، به طور اختصاصی و رسمی از ابتدای سال ۲۰۱۸ و با شرکت بازیگران آماتور، اما تاثیرگذار یعنی کشور‌های در حال توسعه و فقیر، جلوه‌ی قدرتمندانه و قابل اتکایی در پویش دلارزدایی جهانی به خود بگیرد.
به همین دلیل است که امروزه حرکت به سوی شکست هژمونی دلار به هیچ وجه به روسیه و چین محدود نمی‌شود بلکه یک روند جهانی است و کشورها و مناطقی از هند تا آرژانتین، برزیل تا آفریقای جنوبی و خاورمیانه تا آسیای جنوب شرقی همگی تلاش خود را برای کاهش اتکای خود به دلار مضاعف کرده اند.
چرا اقتصاد‌های کمتر توسعه یافته به پویش جهانی ضددلار پیوستند؟
دو عامل مهم در مشارکت کشور‌های فقیر و در حال توسعه در جنبش جهانی شکست هژمونی دلار موثر بوده است:
اول اینکه، ایالات متحده به دلیل منافع ناعادلانه، تمامیت خواهانه و امپریالسیتی، روابط تجاری و اقتصادی خود را فقط با کشور‌هایی برقرار کرده است که یا بتوانند در بلندمدت، منافع سیاسی این کشور را تامین کنند و یا بتوانند سرمایه گذاری‌های زود بازده و پرسود با آمریکا داشته باشند.
در واقع خط مبادلات بازرگانی امریکا با کشور‌های پیشرفته، مبتنی بر دیپلماسی سیاسی یک طرفه به نفع آمریکا و با کشور‌های فقیر و در حال توسعه، در جهت تبدیل ارز‌های ملی آنها به دلار و دریافت وام‌ها و تامین سرمایه‌های کلان طولانی مدت با نرخ بهره‌های بسیار کم از سوی آن کشورها بوده است که همین امر موجب شده که دقیقه به دقیقه، بر بدهی خارجی ایالات متحده، به شکل ترسناکی افزوده شده و ایالات متحده ابر بدهکار جهانی با اقتصادی قدرتمندی و سلطه گر، لقب بگیرد؛ لذا ارتقا آگاهی عمومی از نقشه‌های پنهانی و شوم دولت‌های آمریکایی، تمایل اقتصاد‌های در حال توسعه برای پیوستن به جنبش ضددلاری را افزایش داده است.
دو اینکه، ترس عمیق از اقدامات ستیزه جویانه‌ی امریکا در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی، پزشکی و حتی اخلاقی و بشری، کشور‌های در حال توسعه را وادار به استقلال مالی و ایجاد بستر‌هایی امن برای در امان ماندن از تنش‌های اقتصادیِ بی رحمانه‌ی آمریکا کرده است.
این کشورها به خوبی می‌دانند که امریکا ممکن است روزی از تمام قدرت پولی خود استفاده کند تا آنها را نیز با همان تحریم‌های ویرانگری که علیه روسیه، ایران و ... اعمال کرده است، مورد هدف قرار دهد. به همین دلیل است که می‌توان افزایش کنش‌ها و تحرکات اخیر و ابتکارات کشور‌های فقیر و در حال توسعه برای کاهش آسیب پذیری اقتصاد خود از دلار آمریکا را در این ترس عمیق رو به رشد جستجو کرد.
اقتصاد جهان، دیگر اعتمادی به تجارت دلارمحور ایالات متحده ندارد
آمریکا از نقطه اوج سلطه مطلق دلاری بر جهان، یعنی از آغاز جنگ جهانی دوم تا ۸۰ سال پس از آن، در حال فاصله گرفتن است و هر روز، بیش از قبل، دچار چرخش معکوس در این پدیده جهان شمول است.
از فروپاشی نظام برتون وودز تا راه اندازی ارز مشترک یورو توسط اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۹ و از پیامد‌های بحران مالی ۲۰۰۸-۲۰۰۹ تا به امروز و اقدام به کاهش ذخایر بانک‌های مرکزی جهان از مخازن دلاری، همه و همه، نشان از شناخت آگاهانه دولت‌های جهان نسبت به تضعیف دلار در عرصه اقتصاد جهانی دارد.
بانک‌های مرکزی جهان که در سال ۲۰۰۰، بیش از ۷۰ درصد از ذخایر ارزی خود را به دلار نگه داری میکردند، در سه ماهه پایانی ۲۰۲۲، میزان آن را به زیر ۵۹ درصد رسانده اند که نشان از روند رو به رشد دلارزدایی اقتصاد جهان است.
وضعیت برای یوروی اتحادیه اروپا نیز چندان جالب نیست. در همین بازه زمانی مذکور، یورو تنها افزایش اندکی در سهم خود از ذخایر جهانی ثبت کرده است که از ۱۸ درصد به کمتر از ۲۰ درصد در حال حاضر افزایش یافته است. اما در مقابل، ارز رنمینبی چین (RMB/Yuan)، علیرغم اینکه کمتر از ۳ درصد از ذخایر ارزی جهان را به خود اختصاص داده است، از سال ۲۰۱۶ رشد بسیار سریعی را تجربه کرده و این، اتفاقی خطرناک برای اقتصاد ایالات متحده خواهد بود.
همچنین از زمانی که آمریکایی‌ها سال گذشته مجموعه‌ای از تحریم‌ها را علیه روسیه، از جمله مسدود کردن تقریباً نیمی از ذخایر ۳۰۰ میلیارد دلاری روسیه و ممنوعیت بانک‌های بزرگ روسیه در استفاده از سوئیفت، اعمال کردند، این روند به جای قدرت آفرینی برای دلار، نتیجه معکوس داد و ما شاهد توسعه زیرساخت‌های مالی جایگزین توسط دو رقیب اصلی ژئوپلیتیک ایالات متحده یعنی چین و روسیه، بوده ایم؛ لذا می‌توان گفت که تأثیر تحریم‌های اقتصادی به رهبری ایالات متحده، توسط بخش قابل توجهی از جمعیت جهان به خوبی درک شده است.
در پاسخ به این اقدامات آمریکا، کشور‌های جهان بویژه اقتصاد‌های در حال توسعه و فقیر، به سمت توسعه سیستم‌های مالی خود حرکت کرده اند که به طور بالقوه می‌تواند سلطه مالی جهانی دلار را کاهش داده و جهان را به سمت روند رو به رشد دلارزدایی، سوق دهد. علت چنین واکنش سختی این است که کشورها، دیگر اعتماد سابق را به نظام تجاری دلارمحور ندارند و به دنبال کاهش قرار گرفتن در معرض ابهامات سیاست خارجی ایالات متحده و محافظت در برابر تأثیر تحریم‌ها هستند.
مصر؛ تازه‌ترین قربانی سیاست‌های تجاری دلارمحور ایالات متحده
مصر، به عنوان یک اقتصاد در حال توسعه در آفریقا، نمونه‌ی جدید از کشور‌هایی است که با بدهی‌های دلاری مواجه هستند. در سال‌های اخیر، این کشور برای تثبیت اقتصاد خود و تقویت ارزش پول ملی یعنی پوند مصر، مجبور به استقراض فزاینده‌ای شده است. با این حال، این استراتژی، هزینه قابل توجهی را برای اقتصاد مصر به همراه داشته است، به طوری که بدهی دولتی این کشور طی دهه گذشته چهار برابر افزایش یافته است.
مسئله اصلی اینجاست که به دلیل پرداخت بخش اعظمی از این بدهی‌ها به دلار، مصری‌ها به شدت در معرض هجمه‌های اقتصاد جهانی به رهبری آمریکا و آشفتگی اقتصاد داخلی ناشی از نوسانات دلار در ۳ سال اخیر قرار گرفته اند و حفظ حداقل استاندارد زندگی، برای آنها به طور فزاینده‌ای دشوار شده است. مصر در حالی که برای مدیریت بدهی‌های دلاری و هزینه‌های سرسام آور وام گیری تلاش می‌کند، به لبه پرتگاه رسیده است.
در شرایطی که پوند مصر در معرض خطر از دست دادن قدرت خرید خود است و خطر بحران بدهی دولتی در پیش است، دولت برای جلوگیری از بی‌ثباتی اقتصادی و ناآرامی سیاسی تحت فشار است تا رویکرد‌ها و منابع مالی جایگزین دلار را به کار ببندد که به نظر می‌رسد، کمی برای این تغییر و تحولات، دیر شده باشد.
چالش‌هایی که امروز مصر با آن مواجه است، نماد چالش‌های گسترده‌تر اقتصاد دلاری برای بسیاری از کشور‌های در حال توسعه و فقیر در سراسر جهان است. همین امر در مورد پاکستان و بسیاری از کشور‌های دیگر نیز صدق می‌کند که به دلیل اینکه ارز‌های آنها با دلار آمریکا پیوند خورده است، به شدت تحت فشار هستند.
نکته پایانی
از آنجایی که اقتصاد‌های کمتر توسعه یافته با تأثیر تحریم‌ها، تغییر الگو‌های تجاری و نوسان بازار‌های ارز دست و پنجه نرم می‌کنند، حرکت به سمت دلارزدایی، می‌تواند نشان‌دهنده پاسخی حیاتی به این چالش‌ها باشد؛ راهی برای محافظت در برابر عدم قطعیت‌های اقتصاد جهانی و ترسیم مسیری به سمت ثبات اقتصادی و رفاه حداقلی.
پایان پیام//
منبع: بازار نیوز
کلیدواژه: دلار دلارزدایی اقتصاد توسعه یافته دلار زدایی اقتصاد های در حال توسعه اقتصاد های توسعه یافته کشور های در حال توسعه کمتر توسعه یافته ایالات متحده اقتصاد جهان تحریم ها کشور ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت bazarnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بازار نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۸۳۹۶۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رئیس نهاد رهبری در دانشگاه: بعد از حمله به اسرائیل دلار تسلیم شد و افزایش نیافت
رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها با بیان اینکه «وعده صادق» خروجی دانشگاه‌های ماست، گفت: اگر دانشگاه قوی و موشک قوی داشته باشیم؛ حتی اقتصاد هم تسلیم می‌شود. به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصطفی رستمی در سی و یکمین آیین نکوداشت استاد برگزیده کشوری که امروز در سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی در حال برگزاری است با تبریک روز معلم با تاکید بر اینکه «وعده صادق» خروجی دانشگاه های ماست، اظهار کرد: روند اتفاقات بعد از عملیات وعده صادق ثابت کرد که اگر دانشگاه قوی و موشک قوی داشته باشیم؛ حتی اقتصاد هم تسلیم می‌شود. وی در ادامه افزود: در شرایطی که نرخ دلار با هر خبری تغییر می‌کرد، به دلیل قوی بودن اقتصاد کشور، دلار هم تسلیم شد و افزایش نیافت. رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها با بیان اینکه باور قطعی این است که که اگر بناست کشور حرکت رو به جلو داشته باشد، با تکریم استاد و دانشمند رقم می‌خورد، گفت: افتخارات امروز در کشور و بازدارندگی که ایحاد شده همه محصول تلاش دانشمندان ایران اسلامی است. کانال عصر ایران در تلگرام
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت